Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου 2011

ΛΙΠΑΝΣΗ (Μπρουσοβάνας 1986, Η ΦΙΣΤΙΚΙΑ, σελ. 130-140)

(κεφάλαιο ΧΙΙ ΛΙΠΑΝΣΗ από το βιβλίο Η ΦΙΣΤΙΚΙΑ του Μπρουσοβάνα, Ν., 1986)


α) Γενικά
Για να διατηρήσουμε τον φιστικεώνα μας σε καλή βλαστική και παραγωγική κατασταση θα πρέπει να προσέξουμε, παράλληλα με τη σωστή καλλιέργεια του εδάφους και με την καταπολέμηση των φυτονόσων και την καλή διατροφή των δένδρων, δηλαδή τη λίπανση, σε συνάρτηση όμως πάντοτε με το διαθέσιμο γι'αυτα νερό. Ενδειξη ότι τα φιστικόδενδρά μας βρίσκονται σε καλή θρεπτική κατάσταση και ότι μπορούν να παράγουν καρπούς και την επόμενη χρονιά, αποτελεί η μέση ετήσια βλάστηση που πρέπει κατά τον καθηγητή Π. Αναγνωστόπουλο να έχει στο τέλος της βλαστικής περιόδου, μήκος 25 ως 30 εκατοστά περίπου, 15 περίπου φύλλα, 5 ως 6 ανθοφόρους οφθαλμούς και ανάλογο αριθμό από ξυλοφόρους και όλα αυτά, αν είναι δυνατόν, την ίδια περίοδο κατά την οποία στο διετή βλαστό υπάρχουν 5 ως 6 σταφύλια με καρπούς. 
Ειδικά για τη λίπανση, όταν ο φιστικεώνας μας είναι ξηρικός τότε το λίπασμα θα πρέπει να είναι λιγοστό, αμμωνιακής μορφής στα ξηρότερα ή κάλιο και φωσφορο-αμμωνιακής στα δροσερότερα εδάφη και η εποχή λιπάνσεως το φθινόπωρο, με προσθήκη μικρής ποσότητος νιτρικού λιπάσματος την άνοιξη, σε όση ποσότητα το επιτρέπει η δροσερότητα του εδάφους. Η κοπριά, όταν είναι καλά χωνεμένη, είναι εξαιρετικά ευεργετική στα φιστικόδενδρά, ιδιαίτερα δέ ωφέλιμη στην ξηρική μορφή καλλιέργειας, γιατί βοηθάει στην απορρόφηση των νερών της βροχής και στη συγκράτηση της υγρασίας του εδάφους.
Στους ποτιστικούς φιστικεώνες ο κίνδυνος από μια πλούσια ή ακόμα και υπερβολική πλήρη λίπανση με χημικά ή οργανικά λιπάσματα είναι μικρότερος ενώ οι απαιτήσεις των δένδρων σ'αυτές μεγαλύτερες για τη διατήρηση τους σε μια καλή κατάσταση παραγωγής. Ιδιαίτερα πρέπει να τονίσουμε ότι η φιστικιά είναι από τα πιο εξαντλητικά και τα πιο απαιτητικά στα τρία βασικά στοιχεία (άζωτο, φώσφορο και κάλι) δένδρα, όπως προκύπτει και από τον παρακάτω πίνακα.
 Και πρώτα σχετικά με to στοιχείο άζωτο (Ν). Το άζωτο είναι το στοιχείο εκείνο, το οποίο κάτω από ορισμένες μορφές γίνεται ευκολοδιάλυτο και ευκολοαπορρόφητο από τα φυτα με ευεργετικές συνέπειες στο σχηματισμό του σκελετού και της φυλλοκόμης του δένδρου. Έχει υψηλό συντελεστή απορροφητικότητας από το φυτο, που κυμαίνεται μεταξύ 50 και 80% ετησίως. Όταν όμως δοθεί σε μεγάλη ποσότητα προκαλεί από τη  μια μεριά υπέρμετρη βλάστηση και μεγάλη ανάπτυξη των φύλλων, από την άλλη δέ καθυστερημένη και κακή ωρίμανση των ιστών, με συνέπεια να διαταράσσεται μια ορισμένη σχέση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ των υδατανθράκων και του αζώτου και να εμποδίζεται ο σχηματισμός των ανθοφόρων οφθαλμών στα φιστικόδενδρα. Επίσης με τις μονομερείς πλούσιες αζωτούχες λιπάνσεις μειώνεται η αντοχή των φυτών στις ασθένειες και στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
Όσον αφορά το στοιχείο κάλι (Κ), έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής. Το κάλι αυξάνει την αντοχή των ιστών στις μυκητολογικές ασθένειες (βερτιτσίλιο κλπ.) και στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες (παγετό) και συμβάλλει αποφασιστικά στον καλό σχηματισμό της ψίχας, στο μεγάλωμα αυτής και στην καλή και γρήγορη ωρίμανση της. Επίσης το κάλι ενεργεί ρυθμιστικά στις κακές επιδράσεις από την περίσσεια του αζώτου, αυξάνοντας τους υδατάνθρακες και αποκαθιστώντας έτσι τη  φυσιολογική ισορροπία που πρέπει να υπάρχει μεταξύ αυτών και του αζώτου. Η έλλειψη του καλίου, που εκδηλώνεται περισσότερο στα ηλικιωμένα δένδρα προκαλεί κορυφοξήρα με σοβαρές συνέπειες για τη  ζωή τους. Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι η προσθήκη του καλίου στο έδαφος πρέπει να γίνεται πάντοτε σε σχέση ανάλογη με την υγρασία ή την δυνατότητα αρδεύσεως αυτού, γιατί αλλιώς θα έχουμε αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα (μικροκαρπία κλπ.). Το κάλι δεν είναι στοιχείο εύκολοαπορρόφητο. Υπολογίζουν ότι ο συντελεστής απορροφητικότητας του στοιχείου τούτου από τα φυτα κυμαίνεται μεταξύ 25 και 60% ετησίως.
Τέλος σχετικά με το στοιχείο φωσφόρος (P). O φωσφόρος συμβάλλει στο σχηματισμό και στην ωρίμανση του ξύλου των δένδρων, δεν είναι όμως ευκολοδιάλυτο στοιχείο και γι'αυτό απορροφάται από τα φυτα σε ποσοστό 15 ως 20% ετησίως. Είναι στοιχείο που θα πρέπει να τοποθετείται κοντά ή γύρω από τις ρίζες του δένδρου. Μακροχρόνιες υπερβολικές φωσφορούχες λιπάνσεις στα δένδρα είναι δυνατόν να προκαλέσουν τροφοπενίες ψευδαργύρου κυρίως και δευτερευόντως σιδήρου ή χαλκού, που μπορούν να θεραπευθούν με διαφυλλικές λιπάνσεις με τα στοιχεία αυτα που τους λείπουν.
Δεν θα πρέπει επίσης να παραλείψουμε και το ρόλο του ασβέστη στο έδαφος, που εξουδετερώνει τα διάφορα οξέα και ιδιαίτερα τα χουμικά δημιουργώντας έτσι κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη των μικροοργανισμών. Κατά τον Κατακουζηνό τα φτωχά σε χούμο εδάφη ελευθερώνουν κατά στρέμμα το χρόνο, περίπου 1,55 κιλά άζωτο, 0,7 κιλά από φωσφορικό όξϋ και 2,15 κιλά από οξείδιο του καλίου, ποσά που είναι τελείως ανεπαρκή για την κάλυψη των αναγκών των φιστικοδένδρων στα τρία αυτα βασικά στοιχεία, τα όποια φιστικόδενδρα κατά τον κ. Ά. Χατζηνικολάου θέλουν 18,5 κιλά Αζώτου, 3 ως 3,5 κιλά οξειδίου του φωσφόρου και 10,5 κιλά οξειδίου του καλίου, ποσότητες δηλαδή που είναι σχεδόν διπλάσιες από εκείνες που απορροφούν κατά στρέμμα ετησίως τα άλλα καρποφόρα δένδρα όσον αφορά το κάλι και φωσφόρο και τριπλασία στο άζωτο. Απ' αυτό φαίνεται ότι η φιστικιά είναι δένδρο εξαιρετικά απαιτητικό σε λιπαντικά στοιχεία και ιδιαίτερα σε άζωτο.

β) Λίπανση στα μικρά μη παραγωγικά δενδρύλλια.
Τα μικρά φιστικοδενδρύλλια, ηλικίας από 1 μέχρι 4ων ετών, για να αναπτυχθούν κανονικά, όπως σημειώσαμε και στο κεφάλαιο περί αρδεύσεων, θα πρέπει να ποτίζονται 5 ώς 6 φορές το χρόνο ή και περισσότερο, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και την δροσερότητα του εδάφους και του περιβάλλοντος. Κάτω από αυτές τις συνθήκες αρδεύσεως του φιστικεώνα, η προσθήκη ενός λιπάσματος είναι απαραίτητη για την ταχύτερη ανάπτυξη των δενδρυλλίων. 
Ασφαλέστερα, πρακτικότερα και αποτελεσματικότερα στη χρησιμοποίησή τους γι'αυτές τις περιπτώσεις, είναι τα συμπυκνωμένα σύνθετα ευκολοδιάλυτα και ταχυαπορρόφητα λιπάσματα, που με διάφορα ονόματα κυκλοφορούν στο εμπόριο, όπως το 15-30-15 (XL60) και τα άλλα παρόμοια, από τα οποία πολλά είναι εμπλουτισμένα και με διάφορα ιχνοστοιχεία. Συνήθως κατά το· πρώτο η δεύτερο πότισμα των νεόφυτων φιστικοδενδρυλλίων, χρησιμοποιείται από εδάφους το XL60 της ΑΤΕ σε διάλυση 3 ώς 4ο/οο που κοστίζει σχετικά φθηνότερα από ισοδύναμα άλλα λιπάσματα.
Στα νεοφυτεμένα ή τοτε φυτευόμενα φιστικοδενδρύλλια χρειάζεται μεγάλη προσοχή στη  λίπανση, γι'αυτο και πέρα από το ριζοπότισμα με το παραπάνω διάλυμα καλύτερα θα είναι να μη χρησιμοποιήσουμε κανένα άλλο λίπασμα αν δεν έχουμε τη  σχετική πείρα. Αργότερα, όταν αρχίσει η βλάστηση των νεόφυτων φιστικοδενδρυλλίων, μπορούμε να αρχίσουμε με μικρές πάλι δόσεις XL60, π.χ. 30 περίπου γραμμάρια κατά δενδρύλλιο και για κάθε δεύτερο πότισμα, η συνολικά 100 περίπου γραμμάρια XL60 τον πρώτο χρόνο, ποσότητα που θα μπορούσε να διπλασιασθεί το δεύτερο χρόνο η και να τριπλασιασθεί τον τρίτο.
Από τον δεύτερο η τρίτο χρόνο μπορούμε να προσθέσουμε επίσης, σε απόσταση ενός περίπου μέτρου μακρυά από τον κορμό και γύρω από το δενδρύλλιο μικρές ποσότητες άλλων χημικών λιπασμάτων. Πάντως για λόγους ασφαλείας καλύτερα θα είναι στα μικρά δενδρύλλια να χρησιμοποιούμε μικρές ποσότητες λιπασμάτων και κατά προτίμηση συνθέτων (όπως το 16-20-0 το 11-15-15 κλπ.), γιατί τα απλά άμμωνιονιτρικά λιπάσματα, σε κάπως μεγαλύτερες ποσότητες από το κανονικό, έχουν τοξική επίδραση στα νεαρά δενδρύλλια. Έπειτα οι χορηγούμενες κάθε φορά δόσεις πρέπει να είναι μικρότερες σε ποσότητα λιπάσματος και μεγαλύτερες σε αριθμό επεμβάσεων, παρά μεγαλύτερες οι ποσότητες και λιγότερες οι επεμβάσεις. Αυτό γίνεται για να έχουμε το χρόνο και την δυνατότητα να παρακολουθήσουμε την επίδραση του λιπάσματος στην ανάπτυξη του  δενδρυλλίου και να προσαρμοστούμε ανάλογα με τις αντιδράσεις του  φυτού, δηλαδή να διακονούμε τη  λίπανση, όταν διαπιστώσουμε ότι αρχίζουν να παρατηρούνται χλωρώσεις και φαινόμενα ξηράνσεως στην άκρη των τρυφερών φύλλων της φιστικιάς (ένδειξη ισχυρής λιπάνσεως) ή να ενισχύσουμε την λίπανση, όταν διαπιστώσουμε ασθενική και καθυστερημένη βλάστηση, ένώ τα ποτίσματα και η καλλιέργεια γίνονται κανονικά.

γ) Λίπανση στα μεγάλα παραγωγικά δένδρα.
Όταν το έδαφος του  φιστικεώνα είναι κανονικό και όχι ελαττωματικό (δεν είναι δηλαδή παθογενές), τότε το φυτό είναι σε θέση να πάρει από αυτό τις μικρές εκείνες ποσότητες από τα ορισμένα εκείνα στοιχεία, τα οποία έχει ανάγκη για την ανάπτυξη του, τα λεγόμενα ιχνοστοιχεία, όπως είναι ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, το μαγνήσιο, ο χαλκός και άλλα. Τα βασικά όμως χημικά στοιχεία, τα οποία είναι απαραίτητα για την ταχύτερη και επιχειρηματικά αποδοτικότερη ανάπτυξη των δένδρων και που δεν τα βρίσκουν πάντοτε τα φυτα στο έδαφος σε αρκετή γι' αυτά ποσότητα κοντά στις ρίζες τους, αλλά και σε κατάσταση διαλυτή και αμέσως αφομοιώσιμη, είναι κατά σειρά σπουδαιότητος το Άζωτο, ο φωσφόρος και το Κάλι. Οι διάφοροι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι στα ισορροπημένης αναπτύξεως και παραγωγής δένδρα, η σχέση μεταξύ των μονάδων των τριών αυτών χημικών στοιχείων κατά τη  λίπανση θα πρέπει να είναι επίσης ισορροπημένη στη  σχέση 1:1:1, δηλαδή ίσες ποσότητες μονάδων αζώτου, φωσφόρου και καλίου, με τη  δυνατότητα η σχέση αυτή να αποκλίνει προς το άζωτο (3:2:2 ή 2:1:1), όταν η βλάστηση των δένδρων αρχίζει να εξασθενίζει λόγω της πλούσιας παραγωγής, ασθενειών, γήρατος κλπ, ή να αποκλίνει πρός το κάλι (2:2:3 ή 1:2:3), όταν η βλάστηση των δενδρυλλίων σε σύγκριση με την παραγωγή των δένδρων είναι πολύ πλούσια και η ποιότητα του καρπού υποβιβασμένη. Άν και το στοιχείο φωσφόρος δεν συμμετέχει στο ίδιο ποσοστό με τα δυο άλλα στοιχεία (άζωτο και κάλι) στη  σύνθεση των διαφόρων ιστών και των καρπών της φιστικιάς (όπως φαίνεται και από τον πίνακα 4 που δείχνει κατά μέσον όρο τη  σχέση με την οποία βρίσκονται μέσα στους ιστούς του  δένδρου τα τρία βασικά αυτά στοιχεία, σχέση η οποία είναι 4,2:1:4,2) εν τούτοις ο διακομιστικός αυτού ρόλος (σύνθεση και λειτουργία της τρανσφεράσης) μέσα στο όλο κυκλοφοριακό σύστημα των φυτών, είναι εξίσου σημαντικός, όπως είναι και το εμπόριο και οι συγκοινωνίες στην εν γένει ανάπτυξη ενός τόπου μαζί με τους άλλους συντελεστές της παραγωγής.
Κατόπιν τούτου και κάτω από κανονικές συνθήκες, η συμμετοχή του  φωσφόρου στη  χημική λίπανση του  φιστικεώνα, δεδομένου και του μικρού συντελεστού της ετησίας απορροφητικότητας του από τα φυτο, δεν θα πρέπει να υπολείπεται σε αριθμό μονάδων από τα άλλα δύο βασικά στοιχεία, δηλαδή του  αζώτου και του  καλίου, αλλά και τα τρία στοιχεία μαζί να βρίσκονται περίπου στην ισορροπημένη σχέση που αναφέραμε 1:1:1, ίσως με μια απόκλιση προς το άζωτο. Οι μεγαλύτερες ανάγκες της φιστικιάς σε άζωτο συμπίπτουν με την περίοδο της μεγαλύτερης βλαστικής δραστηριότητος των δένδρων και κυρίως λίγο πρίν από την άνθηση.
Για τ' ασβεστούχα και αλατούχα εδάφη, στα oποία η καλλιέργεια της φιστικιάς επίσης πετυχαίνει, συνιστάται ιδιαίτερα η προσθήκη θειικής αμμωνίας από εδάφους και σε ποσότητα 50 κιλών κατά στρέμμα στις ξηρικές και 80 ή και πλέον κιλά κατά στρέμμα στις ποτιστικές καλλιέργειες. Οι μονομερείς όμως πλούσιες αζωτούχες λιπάνσεις, οι οποίες δημιουργούν θεαματική πολλές φορές βλάστηση είναι, όπως αναφέραμε, πολύ επικίνδυνες, ιδιαίτερα δε για τη  φιστικιά, γιατί μπορεί να προκαλέσουν οφθαλμόπτωση ακόμα και στη  χρονιά της ακαρπίας και γιατί ευνοούν την εμφάνιση πολλών ασθενειών στα δένδρα και κυρίως τις βερτιτσιλιώσεις και γενικότερα τίς αδρομυκώσεις που τόσο επικίνδυνα ξαπλώθηκαν τελευταία. Κάτω απ'αυτές τις συνθήκες, για τα παραγωγικά δένδρα και με τα υπάρχοντα στην αγορά λιπάσματα, θα μπορούσαμε να συστήσουμε π.χ.το 11-15-15 ή το 12-12-12 η άλλο ανάλογο σύνθετο τριαδικό λίπασμα, με εποχή επεμβάσεως το φθινόπωρο (γύρω στον Οκτώβριο) για τα ξηρότερα εδάφη ή και αργότερα προς το τέλος του  χειμώνα, για τα δροσερότερα εδάφη, σε ποσότητες που θα κυμαινόταν από 80 ως 120 κιλά ετησίως κατά στρέμμα η και πολύ περισσότερο σε καταλληλα εδάφη (αν θέλουμε τα δένδρα μας να καρποφορούν κανονικά). Την άνοιξη τα δένδρα πρέπει να ενισχύονται με νιτρική αμμωνία σε ποσότητα 25 ως 35 κιλά κατά στρέμμα, ανάλογα και με την κατάσταση των δένδρων. Η όψιμη λίπανση με αμμωνιονιτρικά η ασβεστονιτρικά λιπάσματα (έκτος της περιπτώσεως ζβ της σελίδος 48) πρέπει ν'αποφεύγεται στη  φιστικιά, γιατί υπάρχει το ενδεχόμενο να έχουμε νέα όψιμη βλάστηση με κίνδυνο να χάσουμε την παραγωγή της επόμενης χρονιάς η να έχουμε ζημιές από τους παγετούς του χειμώνα. Αν δεν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τα σύνθετα λιπάσματα που αναφέραμε τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα απλούστερα απ'αυτά σύνθετα δυαδικά, όπως η φωσφορική αμμωνία και το νιτρικό κάλι. Τα λιπάσματα αυτά μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε αργότερα απ'ότι τα προηγούμενα, δηλαδή προς την άνοιξη και κατά προτίμηση στα δροσερότερα η αρδευόμενα εδάφη.
Συνιστώνται τα σύνθετα λιπάσματα, γιατί έτσι αποφεύγει ο καλλιεργητής πρόσθετη απασχόληση για πολλές ρίψεις απλών λιπασμάτων, γιατί τα σύνθετα λιπάσματα έχουν μεγαλύτερο συντελεστή απορροφητικότητος από τα φυτά, γιατί συγκρατείται καλύτερα και παρέχεται σε μεγαλύτερη διάρκεια το άζωτο στα φυτα (δεν ξεπλένεται εύκολα), ενώ παράλληλα τα άλλα στοιχεία, ο φωσφόρος και το κάλι, δεν δεσμεύονται εύκολα από τα κολλοειδή του  εδάφους και για ένα ακόμα λόγο, γιατί η δυσμενής, τοξική πολλές φορές, επίδραση του  αζώτου στα δένδρα είναι κατά κάποιο τρόπο ελεγχομένη από τα άλλα στοιχεία (κάλι και φωσφόρο). 
Το να επικαλεσθεί κανείς θέματα κόστους για τη  λίπανση (εκτος από άζωτο) με φωσφόρο και κάλι, σε μια τόσο πολύτιμη και τόσο προσοδοφόρα μάλιστα καλλιέργεια σαν αυτή της φιστικιάς, η να υποστηρίζει θεωρητικά ότι τα εδάφη είναι πλούσια σε φωσφόρο και κάλι, παραγνωρίζοντας τη  μορφή υπό την οποία μπορεί αυτά να βρίσκονται στο έδαφος και το αν για τοσους άλλους ακόμα λόγους μπορούν τα φυτά να τα απορροφήσουν, νομίζουμε ότι θα είναι μια ενέργεια πολύ παρακινδυνευμένη.
Όσον αφορά τον τρόπο διασκόρπισης του λιπάσματος, συνιστάται, όταν τα δένδρα είναι μικρά ακόμα και η κόμη τους δεν έχει κλείσει το χώρο, να γίνεται η λίπανση περιφερειακά κάτω από την κόμη των δένδρων, ενώ όταν η μια κόμη του δένδρου πλησιάζει την άλλη, τότε το λίπασμα να διασπείρεται σε όλο το χωράφι.

δ) Λίπανση με κόπρο.
Η λίπανση με καλά χωνεμένη ζωική κόπρο, στην οποία η αναλογία των χημικών στοιχείων είναι περίπου 4-2-4 κυμαινόμενης της αναλογίας των στοιχείων ανάλογα με το ζώο από το οποίο προέρχεται, συνιστάται εκεί όπου μπορεί να εξευρεθεί και σε ποσότητα 80 με 100 κιλά κατά δένδρο, δηλαδή γύρω στους 2 τόννους κατά στρέμμα η σκορπιστά σε όλο το χωράφι, οπότε η ποσότητα θα αυξηθεί στους 3 τουλάχιστον τόννους κατά στρέμμα.
Η λίπανση αυτή, που επαναλαμβάνεται ανά διετία η τριετία, συνιστάται ιδιαίτερα, τόσο για τις οργανικές ουσίες και τα λιπαντικά στοιχεία, που περιέχει, όσο και ως εδαφοβελτιωτικό. Η προσθήκη της κόπρου θα πρέπει να γίνει στις ζηρικές περιοχές νωρίς το φθινόπωρο, (π.χ. κατά τον Οκτώβριο με Νοέμβριο) ή και αργότερα στις ποτιστικές (π.χ. κατά το Δεκέμβριο), ν'ακολουθήσει δε το σκέπασμα της με καλλιέργεια του εδάφους (ελαφρό όργωμα κλπ.) ή να προστεθεί την ίδια εποχή κοντά στα δένδρα με σύγχρονο ξελάκωμά τους. Φρέσκη κόπρο δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούμε για τη  λίπανση του  φιστικεώνα και μάλιστα την εποχή που τα καλλιεργούμενα φυτα έχουν ανάγκη από διαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία για την ανάπτυξη τους, γιατί με τα ζάχαρα και τις κυτταρίνες, που περιέχει η κόπρος, δίνει μεγάλη ανάπτυξη στα μικρόβια, που, για να σχηματισθούν, τραβάνε από το έδαφος το άζωτο το νιτρικό που είναι έτοιμο να απορροφηθεί από τα δένδρα. Έτσι τα δένδρα μας, προσωρινά τουλάχιστον, φτωχαίνουν περισσότερο σε άζωτο. Η αχώνευτη κόπρος μπορεί ακόμα να προκαλέσει επικίνδυνα χλωρωτικά φαινόμενα στα φιστικόδενδρα και να τα εξασθενήσει τόσο, ώστε να ελαττωθεί η αντοχή τους και να προσβληθούν από ξυλοφάγα έντομα όπως σκολύτες, κλπ., δηλαδή τα έντομα εκείνα που χαρακτηρίζονται σαν "νεκροθάφτες»  των εξασθενημένων δένδρων. Η προσθήκη  κόπρου στο έδαφος εκτός του  ότι βελτιώνει την υφή και τη  δομή αυτού συντελεί στη  συγκράτηση της υγρασίας και ακόμα περισσότερο στη  συγκράτηση του  αζώτου. Έτσι. όπως απέδειξε με τις εργασίες του ο Russet, η περιεκτικότητα του  εδάφους σε άζωτο βρίσκεται διαρκώς σε άμεση σχέση με την περιεκτικότητα αυτού σε άνθρακα, δηλαδή σε οργανική ουσία ή χούμο, η οποία σχέση κυμαίνεται από 1:9 ώς 1:12. Επομένως όση περισσότερη οργανική ουσία υπάρχει στο έδαφος, (κόπρος, προϊόντα αποσυνθέσεως χλωρής λιπάνσεως κλπ.), τόσο πλουσιότερο σε άζωτο είναι αυτο. Η λίπανση με κόπρο δεν είναι αυτή μόνη επαρκής για τις ανάγκες των δένδρων γι'αυτό και γίνεται προσθήκη και χημικών λιπασμάτων κυρίως δε φωσφορικής αμμωνίας σε ποσότητα 80 ως 100 κιλών κατά στρέμμα περίπου.

ε) Ιχνοστοιχεία.
Από άποψη αναγκών της φιστικιάς σε ιχνοστοιχεία, αναφέρουμε ότι στην Αμερική διαπιστώθηκαν, ιδιαίτερα στα φυτώρια, τροφοπενίες ψευδαργύρου που εκδηλώνονται με χλώρωση, μικροφυλλία και βραχυγονάτωση και θεραπεύονται με προσθήκη θειικού ψευδαργύρου (ZnS04) εξουδετερωμένου με ασβέστη. Επίσης οι Ισραηλίτες αναφέρουν ότι η τροφοπενία καλίου είναι συχνή στον τόπο τους και την εξουδετερώνουν με προσθήκη 100 κιλών κατά στρέμμα θειικού ή χλωριούχου καλίου. Στη  χώρα μας, προς το παρόν τουλάχιστον, παρόμοιο θέμα δεν αντιμετωπίσθηκε. Τέλος πρέπει να σημειώσουμε ότι μερικοί συγγραφείς συνιστούν, έστω και πειραματικά, ιδιαίτερα στους ξηρικοϋς φιστικεώνες, τις διαφυλλικές λιπάνσεις.

στ) Χλωρή λίπανση.
Όταν ο παραγωγός δεν διαθέτει κόπρο για τη  λίπανση του φιστικεώνα του και όταν το έδαφος είναι φτωχό σε οργανική ουσία, τότε μπορεί να καταφύγει στη  χλωρή λίπανση. Για το σκοπό αυτό και κατά προτίμηση το φθινόπωρο, σπέρνει σε όλη την επιφάνεια του  φιστικεώνα του χορτώδη φυτά ταχείας αναπτύξεως. Όταν τα φυτά αυτά της χλωρής λιπάνσεως φθάσουν στη  μεγαλύτερη ανάπτυξη τους ή είναι έτοιμα για να ανθήσουν, τοτε ενσωματώνονται στο έδαφος με μια έλαφρή άροση. Κατ'αυτό τον τρόπο προστίθεται στο έδαφος μια σημαντική ποσότητα οργανικής ουσίας, την οποία υπολογίζουν ίσα με 1 τόννο κόπρο στο στρέμμα, για ό,τι αφορά τα θρεπτικά στοιχεία που δίνει στο έδαφος και το χούμο, ειδικά για το άζωτο υπολογίζουν ότι η χλωρή λίπανση με αζωτούχα φυτά δίνει 10 κιλά στο στρέμμα άζωτο οργανικό από το οποίο υπολογίζουν ότι τα 30% χρησιμοποιεί η καλλιέργεια για την οποία γίνεται η λίπανση. Καλό θα είναι η χλωρή λίπανση να εφαρμοσθεί στο φιστικεώνα από την εγκατάσταση του ακόμα, για να βελτιωθεί η φυσική και βιολογική κατάστασή του και να εφοδιασθεί το έδαφος με χούμο πριν ακόμα τα δένδρα φθάσουν στην παραγωγή τους. Αλλιώς καλύτερα θα είναι να γίνεται στις χρονιές της ακαρπίας των δένδρων. Τα φυτα που χρησιμοποιούνται περισσότερο για τη  χλωρή λίπανση είναι τα φυχανθή, τα οποία δεσμεύουν τα άζωτο από την ατμόσφαιρα και το εναποθέτουν στίς ρίζες τους στο έδαφος. Επίσης και τα σταυρανθή ή ακόμα και τα άγροστώδη, σε συγκαλλιέργεια με τα ψυχανθή, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για χλωρή λίπανση, ώστε να αποκτηθεί μια μεγαλύτερη ποσότητα χόρτου κατά στρέμμα κατάλληλη για ενσωμάτωση στο έδαφος. Μεταξύ των ψυχανθών αναφέρονται τα κουκιά, το μπιζέλι, ο μελίλωτος, ο βίκος, τα λούπινα, το ετήσιο τριφύλλι, τ'αμπελοφάσουλα (μαυρομάτικα φασόλια), κ.ά. Σημειώνουμε επίσης ότι ανάλογα με το έδαφος και την εποχή της σποράς συνιστώνται:
  • τα λούπινα, για εδάφη όχι ασβεστούχα και όχι αλκαλικά που σπέρνονται την άνοιξη και παραχώνονται το φθινόπωρο (ποσότητα σπόρου 12 ώς 14 κιλά κατά στρέμμα):
  • το ετήσιο τριφύλλι, για εδάφη ελαφρά, που σπέρνεται κατά το τέλος του  καλοκαιριού και παραχώνεται την Ανοιξη (ποσότητα σπόρου 3 ως 4 κιλά κατά στρέμμα).
  • τα κουκιά (μικρόκαρπη ποικιλία ή δόλιχοι), για εδάφη συνεκτικά που σπέρνονται το φθινόπωρο και παραχώνονται την άνοιξη (ποσότητα σπόρου 10 ως 15 κιλά κατά στρέμμα)
  • τ'αμπελοφάσουλα (μαυρομάτικα φασόλια), για εδάφη μέσης συστάσεως, που σπέρνονται την άνοιξη και παραχώνονται το φθινόπυ»ρο (ποσότητα σπόρου 4 έως 6 κιλά κατά στρέμμα)
  • ο μελίλωτος, για εδάφη χαλικώδη και πετρώδη, που σπέρνεται την άνοιξη και παραχώνεται το φθινόπωρο ή αντίστροφα (ποσότητα σπόρου 2,5 ώς 3 κιλά κατά στρέμμα)
  • ο βίκος, για ελαφρά ή και συνεκτικά εδάφη, όπου δεν λείπει το ασβέστιο, που σπέρνεται το φθινόπωρο και παραχώνεται την άνοιξη (ποσότητα σπόρου 10 ώς 15 κιλά κατά στρέμμα)
  • το σινάπι, για εδάφη με αργιλώδη σύσταση, που σπέρνεται το καλοκαίρι και παραχώνεται το φθινόπωρο (ποσότητα σπόρου 2 ώς 2,5 κιλά κατά στρέμμα) 
Στους φιστικεώνες με νεόφυτα δενδρύλλια δεν έχει τοση σημασία για τα δένδρα η εποχή σποράς των φυτών της χλωρής λιπάνσεως, όσο τα δένδρα να  αρδεύονται κανονικά, να τηρηθούν ικανές αποστασεις αυτών από τα δένδρα και τα φυτά να ενσωματώνονται στο έδαφος έγκαιρα πριν ανθήσουν. Αν καθυστερήσει η ενσωμάτωση τους, τότε τα φυτά ξυλοποιούνται οπότε η χλωρομάζα τους δεν σαπίζει εύκολα και το έδαφος ξηραίνεται πολύ. 
Αντίθετα, στους φιστικεώνες με μεγάλα παραγωγικά δένδρα, θα πρέπει οπωσδήποτε για τη  χλωρή λίπανση να προτιμώνται εκείνα τα φυτά, τα οποία έχουν φθινοπωρινή ανάπτυξη και να ενσωματώνονται στο έδαφος πολύ νωρίς πρίν αρχίσει η βλάστηση των δένδρων. Όταν δεν υπάρχει στο έδαφος επάρκεια ασβεστίου, τότε καλό θα είναι πριν από τη  χλωρή λίπανση να διασκορπίζεται σ' αυτό ποσότητα από 40 κιλά κατά στρέμμα γύψου ή άσβεστη. Αν ακόμα κατά τη σπορά των ετησίων αυτών φυτών ενσωματωθούν στο έδαφος και 2 ως 3 τόννοι κατά στρέμμα κόπρου, μαζί μ'ένα τριαδικό λίπασμα, που να πλησιάζει τον τύπο 6-12-9, σε ποσότητα 60 περίπου κιλά κατά στρέμμα, τότε το αποτέλεσμα της χλωρής λιπάνσεως θα είναι ικανοποιητικότερο. 
Δεν θα πρέπει επίσης να λησμονεί κανένας ότι τα φυτα της χλωρής λιπάνσεως συγκρατούν το έδαφος από το να παρασύρεται από τα νερά κατά τις έντονες βροχοπτώσεις του  χειμώνα και ότι από την άποψη αυτή έχουν άντιδιαβρωτική αξία, ιδιαίτερα στα επικλινή εδάφη. Από την άλλη πλευρά, για τη  σύνθεση της χλωρομάζας που θα ενσωματωθεί στο έδαφος απαιτείται πολλαπλάσια ποσότητα νερού από ό,τι το βάρος της γι'αυτό και στην περίπτωση αυτή ο φιστικεώνας θα απαιτήσει πρόσθετες αρδεύσεις για τη  συμπλήρωση των απωλειών. 
Αντίθετα η χλωρή λίπανση σε εδάφη που έχουν πολλή υγρασία η νεροκρατούν προσφέρει εξαιρετική υπηρεσία, γιατί ελαττώνει την παραπανήσια υγρασία του εδάφους γι'αυτο και το παράχωμα των φυτών αυτής, πολλές φορές αναβάλλεται για αργότερα την άνοιξη. Ειδικά για το σκοπό αυτό πολύ βοηθεί και η κατάλληλη εκλογή των φυτών της χλωρής λιπάνσεως. Κατά το σκέπασμα των φυτών καλά θα είναι να σκορπίζεται στο έδαφος και ένα άζωτούχο λίπασμα για τα μικρόβια, που θα λάβουν μέρος στην αποσύνθεση της χλωρομάζας, γιατί αλλιώς αυτά θα πάρουν το άζωτο από το έδαφος και έτσι θα το στερήσουν από τα δένδρα, που μπορεί τοτε να παρουσιάσουν χλώρωση. 
Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε ότι στα όξινα εδάφη η χλωρή λίπανση μπορεί να αυξήσει την οξύτητά τους και να δημιουργήσει μια κατάσταση που δεν ευνοεί την καλλιέργεια της φιστικιάς. Στην περίπτωση αυτή επεμβαίνουμε διορθωτικά προσθέτοντας στο έδαφος σκόνη από ασβεστη καμινιού σε ποσότητα μέχρι 300 κιλών κατά στρέμμα. Αν η κατάσταση της οξύτητος του  εδάφους είναι μόνιμη, τότε επαναλαμβάνουμε το ασβέστωμά του με τις ίδιες ποσότητες, η λίγο μεγαλύτερες αν πρόκειται για μαρμαρόσκονη, ανά 4 έως 5 χρόνια.

Τετάρτη 23 Φεβρουαρίου 2011

Δημόσιος απολογισμός για το 2ο (2010) Φεστιβάλ Φιστικιού της Αίγινας.

Ψάχνοντας στο Aegina Portal με λέξη κλειδί "φιστικιά" εμφανίστηκαν αρκετές παραπομπές. Μεταξύ αυτών και η ενημέρωση για τον απολογισμό του 2ου Φεστιβάλ Αίγινας.
Στο Πνευματικό Κέντρο Κυψέλης πραγματοποιήθηκε λοιπόν, τον Ιανουάριο του 2011, δημόσιος απολογισμός για το Φεστιβάλ Φιστικιού 2010, που έγινε στο νησί στις 16 - 19 Σεπτεμβρίου 2010. Ο απολογισμός λέγεται ότι συγκέντρωσε σημαντικό αριθμό εκπροσώπων συλλόγων και φορέων της Αίγινας. Αυτός είναι διαθέσιμος σε δύο μισάωρα βίντεο στη σελίδα του Aegina portal.

Έχοντας δεί τα δυο βίντεο χάρηκα για την καθόλα επιτυχή διοργάνωση και την διαπνέουσα αισιοδοξία στο νησί, επισημαίνω όμως την απουσία των υπευθύνων του αγροτικού συλλόγου (κ. Σταμπουλής, κ.α.) τόσο από το πάνελ όσο και από τους ομιλητές του ακροατηρίου (κάνω λάθος;). Με εντυπωσίασε επίσης ο λόγος και η σοφία του κυρίου από το ακροατήριο που μιλά στο δεύτερο βίντεο μεταξύ του 24ου και του 28ου λεπτού με θέμα την αυτονόμηση του θεσμού. Δυστυχώς ο μοντέρ του βίντεο δεν φρόντισε να βγαίνουν σε υπότιτλο τα ονόματα και οι ιδιότητες των ομιλητών, γιατί δεν είμαστε όλοι Αιγινήτες στο διαδίκτυο !!

Ευχαριστούμε θερμά τους παράγοντες της Αίγινας που μας κάνουν και πάλι κοινωνούς της εμπειρίας τους.

Καλό θα ήταν  επίσης κάποιος  κάπου να μας παρουσιάσει και τις παλαιότερες παρόμοιες προσπάθειες που αναφέρονται στο βίντεο και να τοποθετήσει τα αίτια της αποτυχίας τους.  Καλοδεχούμενες επίσης είναι και οι παρατηρήσεις - σχόλια των απανταχού Αιγινητών και μη, φιστικάδων και μη, που ενδεχομένως να επισκέφτηκαν το Aegina fistiki fest 2010.

Πολύ καλή παρουσίαση γίνεται επίσης και από τη Νέα Εποχή στη σελίδα Απολογισμός Φεστιβάλ: Λιγότερο από 10.000€ στοίχησε στον Δήμο της Αίγινας το Aegina Fistiki Fest.
Μας λύπησαν όμως τα γεγονότα που αναφέρονται σε δυο πιο πρόσφατες ανακοινώσεις που εντοπίσαμε στον ίδιο ιστότοπο και συγκεκριμένα η ανακοίνωση σχετικά με τον ορισμό των μελών της οργανωτικής επιτροπής του 3ου φεστιβάλ απο την δημοτική αρχή και η παραίτηση του αντιδημάρχου από την οργανωτική επιτροπή. Κρίμα.

Κυκλοφόρησε το πρώτο ολοκληρωμένο ντοκιμαντέρ για το "Φιστίκι Αιγίνης"

Από σελίδα του ιστότοπου www.aeginaportal.gr πληροφορηθήκαμε ότι το DVD για το Φιστίκι Αιγίνης θα κυκλοφορούσε. Στη συνέχεια μάθαμε ότι κυκλοφόρησε αλλά δυστυχώς διατίθεται μόνο σε βιβλιοπωλεία της Αίγινας.

Πρόσφατα αναγνώστης του site σε σχόλιό του μας πληροφόρησε ότι μπορεί κανείς να το προμηθευτεί από το ΚΕΝΤΡΟΤΥΠΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ ΑΙΑΚΟΥ 10 & ΣΠ. ΡΟΔΗ, 18010 ΑΙΓΙΝΑ τηλ. 2297027742 κάτι το οποίο μολις έκανα τηλεφωνικά, όπως μου υπέδειξε ο αναγνώστης. Πολύ καλή εξυπηρέτηση. Πωλείται προς 14 €. Δίνετε τα στοιχεία σας και σας το στέλνουν αντικαταβολή με courrier.  
Όταν το λάβω θα σας πω το συνολικό κόστος με το courrier.

Δείτε απόσπασμα (trailer) της ταινίας από τη σελίδα του ιστότοπου http://www.aeginaportal.gr/. (http://www.aeginaportaltv.com/videos/daily/10/08/03/trailer-fistiki.flv)



Πέμπτη 10 Φεβρουαρίου 2011

Ο εμβολιασμός της φιστικιάς

Τα ήδη ψηφιοποιημένα βιβλία (Χατζηνικολάου, Α., 1949. Η φιστικιά  και Αναγνωστόπουλος Π., 1934. Η φιστικιά στην Ελλάδα) καθώς και αυτό του κ, Μπρουσοβάνα (Η Φιστικιά, Μπρουσοβάνας Ν., 1986) δίνουν αρκετές πληροφορίες και φωτογραφίες για τον εμβολιασμό της φιστικιάς.
Οι φωτογραφίες όμως από τη σελίδα: Pistachio Short Course 2008 Presentation, Visalia Convention Center, November 3 - 6, 2008, Coordinated by Louise Ferguson, UCCE Specialist, UC Cooperative Extension, and the UC Fruit & Nut Research and Information Center, και συγκεκριμένα το αρχείο pdf  Pistachio Rootstocks: Production & Budding (pdf) του Brent Holtz, UCCE Madera County, είναι πολύ καλής ποιότητας και άξιες αντιγραφής.

Τις τοποθετώ προσωρινά εδώ και με την πρώτη ευκαιρία θα επανέλθω να προσθέσω ελληνικούς υπότιτλους.
Εικόνα 1. Κόψιμο των φύλλων από κλαδί ενός έτους ήμερης φιστικιάς που θα χρησιμοποιηθεί για λήψη εμβολίων
Εικόνα 2. Ομαδοποιούμε τα κλαδιά από όπου θα πάρουμε τα εμβόλια ανάλογα με τη διάμετρό τους. Το ίδιο κάνουμε και με τα άγρια υποκείμενα. Αυτά πρέπει να ταιριάζουν.
Εικόνα 3. Κόβουμε κομμάτι με το μάτι της ήμερης, μαζί με το ξύλο κατά τόπο ώστε να είναι λεπτό και μυτερό από κάτω.
Εικόνα 4. Ξεκολλάμε την φλούδα από το ξύλο. Βασική προϋπόθεση να ξεκολλάνε σχετικά εύκολα (να γλιστράει) τόσο στο ήμερο όσο και στο άγριο που θα δούμε παρακάτω
Εικόνα 5. Χαράζουμε τη φλούδα στον κορμό του υποκειμένου (άγριο) σε σχήμα Τ.
Εικόνα 6. Γλυστράμε από το πάνω μέρος της εγκοπής το κομμάτι του εμβολίου μέσα στην εγκοπή. Ο φλοιός του άγριου πρέπει να είναι γλυστερός και ενεργός.
Εικόνα 7. Το σπρώχνουμε μέσα μέχρι να τερματίσει από το πάνω μέρος.
Εικόνα 8. Δένουμε σφιχτά. Με τι δεν ξέρω. Στην εικόνα μου φαίνεται σαν λάστιχο αλλά συνάδελφοι μου είπαν ότι δένουν με ειδική κορδέλα.
Εικόνα 9. Δένουμε σφιχτά και κοντά στο μάτι αφήνοντάς το όμως απ'έξω.
Εικόνα 10. Συνεχίζουμε το δέσιμο από κάτω, λίγο πιο αραιά μου φαίνεται.
Εικόνα 11. Και τελειώνουμε με σφίξιμο του λάστιχου.
Εικόνα 12. Άλλη δεσίματος εμβολίου.
Εικόνα 13. Εμφάνιση φύλλων από το μάτι του εμβολίου
Εικόνα 14. Αν δεν πετύχει το εμβόλιο. μπορούμε να εμβολιάσουμε πιο κάτω με νεο εμβόλιο τον Σεπτέμβριο. Στην προκειμένη περίπτωση έχει γίνει ανάποδο Τ το οποίο κάνουμε όταν έχουμε πολλούς χυμούς για να  μην "το πνίξει".
Εικόνα 15. Όταν αναπτυχθούν τα φύλλα λύνουμε την κοδρέλα
Εικόνα 16. και όταν αυξάνει αρκετά ο βλαστός κόβουμε το υποκείμενο από πάνω (αφήνοντας ένα κότσι)
Εικόνα 17. δένουμε το μπόλι στο στήριγμα και αφήνουμε το άγριο να καμπυλώσει προς τα έξω.

Εικόνα 18. Όταν αναπτυχεθί αρκετά ο ήμερος βλαστός μπορούμε να δέσουμε χαμηλά πάνω στο κότσι έτσι ώστε να ισιώσει περισσόττερο στο σημείο εμβολιασμού.

Εικόνα 19. Άποψη ου φυτωρίου με άγρια υποκείμενα και ήμερα εμβολιασμένα φυτά.

Εύκολο ε; Αμ δε !!! Αλλιώς θα είχε 14 ή 17 € το φυτό;
Gratefull to UC Davis, Louise Ferguson, rent Holtz and others.

Παραγωγή υποκειμένων και φυτών φιστικιάς στις ΗΠΑ

Συνεχίζοντας στο θέμα του πολλαπλασιασμού της φιστικιάς, οι εικόνες που ακολουθούν προέρχονται από τη σελίδα: Pistachio Short Course 2008 Presentation, Visalia Convention Center, November 3 - 6, 2008, Coordinated by Louise Ferguson, UCCE Specialist, UC Cooperative Extension, and the UC Fruit & Nut Research and Information Center
και συγκεκριμένα το αρχείο pdf  Pistachio Rootstocks: Production & Budding (pdf) του Brent Holtz, UCCE Madera County.
Τις τοποθετώ προσωρινά εδώ και με την πρώτη ευκαιρία θα επανέλθω να προσθέσω ελληνικούς υπότιτλους.
Εικόνα 1. Οι πέντε ποικιλίες φιστικιάς που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ. (δείτε την σχετική ανάρτησή μας)
Εικόνα 2. Τα υποκείμενα φιστικιάς είναι κυρίως σπορόφυτα (γίνονται και invitro). Η εξωτερική φλούδα απομακρύνεται με τριβή πάνω σε διάτρητες επιφάνειες. Συνήθως οι σπόροι στρωματώνονται σε 2-4 °C για 1-3 months. Κάποιες φορές οι σπόροι επεξεργάζονται με οξύ και μετά ξεπλένονται. Οι σπόροι εμβαπτίζονται σε νερό και τοποθετούνται σε υγρές βαμβακερές πετσέτες. Οι σπόροι κρατιούνται υγροί και αναπτύσσονται σε θερμοκρασία 21 - 27 ºC για 3-6 μέρες.
Εικόνα 3. Οι σπόροι απομακρύνονται όταν εμφανιστεί το υποκοτύλιο (κεντρί)
Εικόνα 4. και τοποθετούνται πάνω σε κύβους τύρφης σε διχτάκι (Jiffy liner pots τα λένε, εδώ δεν θυμάμαι πως λέγονται)
Εικόνα 5. Το υποκοτύλιο μπαίνει στο χώμα του κύβου τύρφης
Εικόνα 6. Εμφανίζονται οι κοτυληδόνες σε θερμοκρασία 21 - 32 ºC  
Εικόνα 7. Εμφάνιση των πρώτων φύλλων
Εικόνα 8. Εμφάνιση των πρώτων φύλλων άποψη


Εικόνα 9. Όταν τα σπορόφυτα γίνουν 7 - 10 εκατοστά μπορούν να μεταφυτευτούν σε μαύρα πλαστικά δοχεία με διαφορετικής σύνθεσης εδαφικό υπόστρωμα που θα περιέχει χώμα, χούμο, τύρφη και μυκόριζες

Εικόνα 10. Χρησιμοποιούνται πλαστικά δοχεία διαμέτρου 15 εκατοστών (6") με ύψος 35 - 40 εκατοστά χωρίς πάτο ελαφριά και εύκολα στο χειρισμό. τα δοχεία μπορούν να τοποθετηθούν στον ήλιο από τα μέσα Απριλίου και μετά
Εικόνα 11. Χωρίς λεζάντα. Εικόνα που δείχνει ένα άλλο είδος δοχείου και την ανάπτυξη της ρίζας σε αυτό.
Εικόνα 12. Τα σπορόφυτα μπορεί είτε να φυτευτούν απευθείας στην τελική τους θέση στον αγρό και να εμβολιαστούν επί τόπου είτε να παραμείνουν άλλον ένα χρόνο στο φυτώριο για να εμβολισατούν. Εδώ βλέπουμε την ανάπτυξη ενός υποκειμένου που προήλθε από κλωνική αναπαραγωγή in vitro, μια καλλιεργητική περίοδο στον αγρό προστατευμένο με αεριζόμενο κύλινδρο ανάπτυξης (ventilated grow tube)
Gratefull to UC Davis, Louise Ferguson, rent Holtz and others.

Άλλο ένα φυτώριο προστέθηκε στη λίστα

Φίλος φυτωριούχος έδωσε γνωριμία με e-mail.

Φυτώρια Αγραφιώτη 
(http://www.fistikia.com/) (λίγο ενοχλητική η επαναλαμβανόμενη μουσική)
Θα μας βρείτε στην Παλαιά Εθνική οδο Βόλου - Λάρισας στο Ριζόμυλο Μαγνησίας λέει η σελίδα ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ της ιστοσελίδας της επιχείρησης.
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6972 827331
e-mail: teoagr@gmail.com

Προστέθηκε συνεπώς στη λίστα της ανάρτησης Φυτώρια φιστικιάς και είναι στη διάθεσή μας να τον δοκιμάσουμε και να τον αξιολογήσουμε.

Πέμπτη 3 Φεβρουαρίου 2011

Υποκείμενα εμβολιασμού φιστικιάς

Η συζήτησή μας περί πολλαπλασιασμού ξεκίνησε με τη διαδικασία Παραγωγής υποκειμένων εμβολιασμού ήμερης φιστικιάς. Το πρώτο βήμα σε αυτή τη διαδικασία είδαμε ότι είναι η επιλογή υποκειμένου, δηλαδή άγριου ανθεκτικού είδους φιστικιάς που να είναι συμβατό με τις ποικιλίες ήμερης φιστικιάς που θα εμβολιάσουμε πάνω σε αυτήν. Εκεί διαπιστώθηκε ότι στη χώρα μας χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά η P. palaestina ή μάλλον καλύτερα τα δένδρα που προκύπτουν από σπόρους θηλυκών άγριων δένδρων φιστικιάς που προέρχονται από αναβλάστηση των υποκειμένων ήμερων φιστικιών. Οι σπόροι αυτοί είδαμε ότι είναι πιο πιθανόν να έχουν γονιμοποιηθεί από γύρη των αρσενικών ποικιλιών Α και Β οπότε "είναι πολυϋβρίδια με πολλές γενετικές διαφορές και ίσως όχι τόσο κατάλληλα για το σκοπό που προορίζονται. [Ν. Μπρουσοβάνας 1986]". Σε αυτήν την ανάρτηση θα συγκεντρώσουμε όσα βρούμε σχετικά με τα υποκείμενα εμβολιασμού της ήμερης φιστικιάς P. vera..
Ο κ. Μπρουσοβάνας (1986) λοιπόν αναφέρει ως υποκείμενα της ήμερης φιστικιάς τα είδη terebinthus, palaestinia, atlantica (ΗΠΑ) και khinjuk (Τουρκία). Πιο πρόσφατα, οι Ισπανοί συγγραφείς, María del Carmen Gijón και άλλοι (2010)  υποστηρίζουν ότι στην πράξη οι ήμερες ποικιλίες φιστικιάς (P. vera) εμβολιάζονται σε υποκείμενα των άγριων ειδών:

1) Pistacia integerrima L.,  (περιγραφή)
2) Pistacia atlantica Desf.,  
3) Pistacia terebinthus L.
4) Pistacia vera L. 

Οι M. Gsfendiyaroglu and E. Özeker (2002) (3) υποστηρίζουν ότι έχει αναφερθεί ότι όλα τα είδη του γένους Pistacia και τα υβρίδιά τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκείμενα στην καλλιέργεια της ήμερης φιστικιάς και παραπέμπουν στην εργασία των Özbek and Ayfer, (1959) (4)

Μια πιο ολοκληρωμένη παρουσίαση των χρησιμοποιούμενων υποκειμένων γίνεται στο όγδοο κεφάλαιο του εγχειριδίου  καλλιέργειας της φιστικιάς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (6) που θα δούμε παρακάτω. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης και τα στοιχεία Vargas και άλλοι (7) από δοκιμές υποκειμένων που πραγματοποίησαν στην Ισπανία.. 

----- Από: Pistachio Production Manual, Fourth Edition 2005, Chapter 8: Pistachio rootstocks. ----
Η επιλογή του υποκειμένου είναι μια από τις πιο σημαντικές αποφάσεις στην ανάπτυξη του δενδρώνα. Σε αυτό το κεφάλαιο θα παρουσαστούν οι σύγχρονες γνώσεις για τα υποκείμενα φιστικιάς στην Καλιφόρνια.  Στην Καλιφόρνια και σε άλλες παραγωγικές περιοχές των Η.Π.Α., η ήμερη ποικιλία Pistacia vera αναπτύσσεται εμβολιασμένη πάνω σε σπορόφυτα διαφορετικών ειδών φιστικιάς ή υβρίδιά τους. Υπάρχουν πέντε υποκείμενα που χρησιμοποιήθηκαν για την καλλιέργεια φιστικιάς στην Καλιφόρνια, τρία διαφορετικά είδη και δυο υβρίδια (ενδοειδικά, interspecific). Τα υποκείμενα αυτά είναι :
P. terebinthus,(εικόνες - περιγραφή, html)
P. atlantica (εικόνες, html)
P. integerrima (wiki περιγραφή)
και δύο υβρίδια της P. atlantica που επικονιάστηκαν με την P. integerrima.
Τα δυο πρώτα αναφέρονται με τα ονόματά τους, terebinthus και atlantica, και τα άλλα τρία είναι γνωστά με τα εμπορικά τους ονόματα ή συντμήσεις τους: το είδος Integerrima αναφέρεται ως  Pioneer Gold I (PG I) και τα υβρίδια atlantica X integerrima είναι Pioneer Gold II (PG II) και UC Berkeley I (UCB I). Όλα έχουν χαρακτηριστικά που τα κάνουν περισσότερο ή λιγότερο κατάλληλα για ειδικές περιπτώσεις φυτεύσεων. Η κατανόηση των διαφορών τους θα επιτρέψει να ταιριάξει κανείς το κατάλληλο υποκείμενο στις συνθήκες του.

Τα πρώτα χρόνια της βιομηχανίας φιστικιών στην Καλιφόρνια, επειδή η P. vera cv.‘Kerman’ δεν ήταν ανθεκτική στους νηματώδεις ή στην φυτόφθορα, επιλέχθηκαν τα είδη  Atlantica και  Terebinthus για υποκείμενα. Το atlantica προτιμόταν από το terebinthus γιατί ήταν πιο εύκολο στον εμβολιασμό και πιο ομοιόμορφο. Οι περισσότερες φιστικιές φυτεύτηκαν στην κοιλάδα San Joaquin Valley όπου και τα δυο είδη αποδείχθηκαν ευαίσθητα στους μύκητες εδάφους, βερτιτσίλιο (Verticillium wilt.) Ένα μικρό τεστ φύτευσης του είδους Integerrima σε έδαφος μολυσμένο με βερτιτσίλιο  Verticillium στην κοιλάδα San Joaquin Valley έδειξε ότι το είδος αυτό ήταν ανθεκτικό στην ασθένεια.  Αυτή η ανακάλυψη επέτρεψε την φύτευση φιστικιών σε εδάφη μολυσμένα με βερτιτσίλιο. Από τότε, η εμπορική παραγωγή υποκειμένων του είδους Integerrima, PG I, επικράτησε στην Καλιφόρνια.
Το ενδιαφέρον για ζωηρότερη βλάστηση και πρωιμότερη παραγωγή, και η έρευνα για την επίδραση του υποκειμένου στην παραγωγικότητα, στη ανθεκτικότητα ενάντια στο βερτιτσίλιο και την αλατότητα του εδάφους οδήγησε στην αυξανόμενη χρήση του υβριδίου UCB I. Τα άλλα υβρίδια , PG II δεν είναι πια εμπορικά διαθέσιμα επειδή αποδείχθηκε ότι δεν έιχαν καλή ανθεκτικότητα στο  Verticillium.
Η συζήτηση που ακολουθεί συνοψίζει τα χαρακτηριστικά των υποκειμένων  και τα σύγχρονα ερευνητικά αποτελέσματα.

Pistachia terebinthus
Ενώ η P. terebinthus φυτεύονταν τα πρώτα χρόνια της βιομηχανίας φιστικιών στην Καλιφόρνια, , έχασε την προτίμηση γιατί: 1) ήταν ευαίσθητη στο Verticillium wilt; 2) θεωρούνταν πιο δύσκολη στο μπόλιασμα από την P. atlantica ή την P. integerrima; 3) Η χρήση της συχνά κατέληγε σε ανομοιομορφία σε σχέση με τα άλλα υποκείμενα και 4) είναι λιγότερο ζωηρή - βλαστερή (vigorous) από τα άλλα υποκείμενα. Τελευταία, χρησιμοποιείται σπάνια. Η P. terebinthus έχει κάποια χαρακτηριστικά που μπορεί να την κάνουν χρήσιμη σε ειδικές περιπτώσεις, και μπορεί να είναι οφέλιμη σε μελλοντικά πργράμματα βελτίωσης. Από τα πέντε υποκείμενα η P. terebinthus είναι η πιο ανθεκτική στο ψύχος. Οι φιστικιές που αναπτύσσονται σε αυτό το υποκείμενο αντέχουν σε θερμοκρασίες -10 degree Celsius. Μελέτες θρέψης όπου το θρεπτικό επίπεδο των ‘Kerman’ σε διαφορετικά υποκείμενα συγκρίθηκαν σε διαφορετικές περιοχές της Καλιφόρνια, η P. terebinthus  δεν είχε ποτέ το χαμηλότερο και συχνά το μεγαλύτερο. Σε αυτές τις μελέτες ήταν το πιο αποτελεσματικό για την απορρόφηση ψευδαργύρου και χαλκού, ιχνοστοιχεία τα οποία είναι γνωστό ότι είναι σε έλλειψη σε εδάφη της Καλιφόρνια. Τα αποτελέσματα δοκιμών υποκειμένων σε έδαφος μολυσμένο με Armillaria στην κοινότητα Yolo έδειξαν ότι η P.terebinthus είναι πιο ανθεκτική σε αυτήν την ασθένεια σε σχέση με τα άλλα υποκείμενα.

Pistacia atlantica
Μέχρι να βρεθεί ότι η P. integerrima ήταν ανθεκτική στο Verticillium, η P. atlantica ήταν το πιο κοινό υποκείμενο. Η P. atlantica είναι πιο ανθεκτική στο ψύχος από την P. integerrima και τα δύο ενδοειδικά υβρίδια, αλλά λιγότερο ανθεκτική στις χαμηλές θερμοκρασίες από την P. terebinthus. Είναι ευαίσθητη στο Verticillium. Είναι λιγότερο ζωηρή από την P. integerrima και τα δυο ενδοειδικά υβρίδια, και λίγο πιο όψιμη στην έναρξη παραγωγής. Η P. atlantica είναι πιο αποτελεσματική στην απορρόφηση ψευδαργύρου από την P.integerrima και την UCB I,  και  έχει μικρότερη απορρόφηση χαλκού από την P. terebinthus ή την PG II.
Λόγω της μεγαλύτερης ανθεκτικότητας στο κρύο από την P.integerrima και την μικρότερη συχνότηξτα εμφάνισης Verticillium wilt στην κοιλάδα του Sacramento Valley, η P.atlantica  προτιμήθηκε σε αυτήν την περιοχή. Από το 1981 η επιθυμία για μεγαλύτερη ανάπτυξη οδήγησε σε αύξηση των φυτεύσεων με P.integerrima, και τη δεκαετία 1990s, των ενδοειδικών υβριδίων UCB I (P. atlantica x P. integerrima) σε αυτήν την περιοχή.

Pistacia integerrima
Μετά την ανακάλυψη ότι η P. integerrima είναι ανθεκτική στο Verticillium wilt, έγινε το πιο ευρέως καλλιεργούμενο υποκείμενο στην Καλιφόρνια. Είναι ζωηρό, εμβολιάζεται εύκολα και καταλήγει σε ομοιόμορφο δενδρώνα. Είναι τοι λιγότερο ανθεκτικό στην παγωνιά από τα κοινώς χρησιμοποιούμενα υποκείμενακαι μπορεί να ζημιωθεί σε χειμωνιάτικους  και εαρινούς παγετούς, ειδικά όταν τα δένδρα είναι νεαρής ηλικίας. Τα αποτελέσματα των ερευνών υποκειμένων έλειξαν το 2002 και έδειξαν ότι έχει καλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης και πρωίμηση παραγωγής σε σχέση με την P. atlantica και 19.1% λιγότερο από την UCB I ίση με ή λίγο μικρότερη απο τα δύο ενδοειδικά υβρίδια.
Οι μελέτες θρέψης έδειξαν ότι η P. integerrima είναι λιγότερο αποτελεσματική από την P. atlantica  για το βόριο, ψευδάργυρο και χαλκό.

Ενδοειδικά υβρίδια (interspecific hybrids)
Από τα δυο ενδοειδικά υβρίδια, μονο ένα είναι σήμερα εμπορικά διαθέσιμο, αντίστοιχα Pioneer Gold II (PG II) και UCB I. PG II είναι το αποτέλεσμα ανοικτής γονιμοποίησης σε μονωμένη κατάσταση με πολλαπλά δένρδα P. atlantica ως θηλυκό γονέα και πολλαπλά δένδρα P.integerrima trees ως δότες γύρεως. Το UCB I είναι αποτέλεσμα κλειστής γονιμοποίησης με  ένα μοναδικό δένδρο με τους ίδιους γονείς (γύρη από P. integerrima εισάγεται σε κλειστό θερμοκήπιο στο οποίο αναπτύσεται δένδρο P. atlantica). Με αυτόν τον τρόπο είναι και τα δύο ενδοειδικά υβρίδια αλλά παράγονται από διαφορετικούς γονείς και συνεπώς εμφανίζουν και τα δύο παραλλακτικότητα.
Και τα δυο υβριδικά υποκείμενα έχουν αυξημένη ζωηράδα σε σχέση με την P. atlantica, και γενικά την ίδια ή μεγαλύτερη ζωηράδα συγκρινόμενα με την P. integerrima.
Δοκιμές σε όλη την πολιτεία έδειξαν ότι η UCB I έχει τις καλύτερες αποδόσεις από το  13 ο έτος ακολουθούμενη από την PG I, PG II και P.atlantica.

Εργαστηριακές δοκιμές επιλογής και νεώτερες μελέτες πεδίου δείχνουν ότι τα δύο υβρίδια διαφέρουν  ως προς την αντιστασή τους στο Verticillium. Η P. integerrima φαίνεται να είναι η πιο ανθεκτική, και η P. atlantica η πιο ευαίσθητη. Η UCB I είναι ανθεκτική έως σχεδόν ανθεκτική και η  PG II είναι σχεδόν ευαίσθητη έως ευαίσθητη.
Μελέτες θρέψης δείχνουν ότι η PG II είναι σχετικά αποτελεσματική στην απορρόφηση ψευδαργύρου συγκριτικά με την P. terebinthus; Η P. atlantica βρίσκεται ενδιάμεσα ; και η UCB I και P. integerrima είναι οι λιγότερο αποτελεσματικές. Η PG II ήταν λίγο λιγότερο αποτελεσματική από την P. integerrima και λίγο πιο αποτελεσματική από την UCB I για την απορρόφηση βορίου.  Η UCB I ήταν παρόμοια με την P. atlantica και την P. terebinthus σε σχέση με την απορρόφηση βορίου. Προκαταρκτικά αποτελέσματα δείχνουν  ότι η PG II και η P. atlantica είναι ανώτερες από την  Integerrima και την UCB I για την απορρόφηση χαλκού.
Έχουν παρατηρηθεί ενδείξεις ασυμβατότητας μεταξύ της Kerman και της UCB I σε κάποιες περιοχές της Καλιφόρνια και της Αριζόνας όπου μεταξύ  25 - 35% των δένδρων έδειξαν ασυμβατότητα.
Πιστεύεται ότι αυτή η ασυμβατότητα σχετίζεται με ένα μητρικό φυτό που χρησιμοποιήθηκε στα αρχικά προγράμματα αναπαραγωγής. Επίσης πιστεύεται ότι το πρόβλημα διορθώθηκε και δεν θα ξαναπροκύψει σε νέες καλλιέργειες. Παρατηρήθηκε επίσης παραλλακτικότητα στη ζωηράδα μεταξύ UCB I υποκειμένων. Παρόλα αυτά,  τα φυτώρια βελτιώνουν συνεχώς τη διαλογή των σπόρων και αυτό το πρόβλημα μειώθηκε.

Δοκιμές υποκειμένων που πραγματοποιήθηκαν στην Καλιφόρνια
Η επιλογή υποκειμένων για τις περισσότερες δενδρώδεις καλλιέργειες είναι γενικά μια ιστορία των περιοριστικών παραγόντων της παραγωγής ενός προϊοντος σε ένα μέρος
Οι φιστικές δεν αποτελούν εξαίρεση. Η θηλυκή Pistacia vera της ποικιλίας cv. ‘Kerman’ η οποία είναι η μόνη ποικιλία που παράγει καρπούς στην Καλιφόρνια δεν μεγαλώνει στις δικές της ρίζες γιατί είναι ευαίσθητη στους νηματώδεις, Verticillium wilt,  και στην Φυτόφθορα. Αυτές οι ευαισθησίες είναι μεγάλη ατυχία διότι στις δικές της ρίζες η φιαστικιά είναι πιο ανθεκτική στην παγωνιά σε σχέση με τα χρησιμοποιούμενα υποκείμενα. Τα  πρώτα υποκείμενα Terebinthus και Atlantica, αντικαταστάθηκαν από την Integerrima όταν η τελευταία έδειξε μεγαλύτερη αντοχή στο βερτιτσίλιο. Τα υβρίδια με Atlantica και Integerrima αναπτύχθηκαν για καλύτερη ζωηράδα, αλλα τώρα δείχνουν αντοχή στην αλατότητα η οποία θα επιτρέψει την εγκατάσταση φυτειών σε οριακά εδάφη και τη χρήση υποβαθμισμένης ποιότητας υδάτων.
Από το 1989 έως το 2002 σε τρεις μακροχρόνιες δοκιμές και το 1999 σε ένα θερμοκήπιο ερευνήσαμε την αντοχή στο κρύο και στην αλατότητα, την ανοχή/αντίσταση στο βερτιτσίλιο και την παραγωγή και την παρενιαυτοφορία δένδρων που μεγάλωναν σε υποκέιμενα Atlantica, PG I και στα δύο ενδοειδικά υβρίδια atlantica X integerrima, UCB I and PG II. Αυτά τα 13 χρόνια συλλογής στοιχείων καθώς και αναπάντεχες παγωνίες έβαλαν σε μια γραμμή - καθόρισαν - τα σχετικά προτερήματα των τεσσάρων υποκειμένων που χρησιμοποιούνται τώρα στην Καλιφόρνια. Οι πίνακες που ακολουθούν περιγράφουν με λεπτομέρεια αυτά τα αποτελέσματα και ενσωματώνουν στοιχεία από πρόσφατες δοκιμές και άλλων ερευνητών.
Αυτές οι πληροφορίες παρουσιάζονται αρχίζοντας με τους πιο περιοριστικούς  παραάγοντες; περιορισμοί τοποθεσίας λόγω ψύχους, ασθένειες και αλατότητα, απορρόφηση ιχνοστοιχείων και επίδράσεις στην παραγωγή, ποιότητα και παρενιαυτοφορία των εμβολίων.


Λέω να μην γράψω όλες τις λεπτομέρειες του αγγλικού κειμένου αλλά να παραθέσω μόνο τους αντίστοιχους πίνακες με την ελπίδα ότι θα βρεθεί χρόνος για συμπλήρωση στο μέλλον.
Πίνακας 1. Σχετική αντοχή των σποροφύτων στις χαμηλές θερμοκρασίες.
* Μεγαλύτερη, **** Μικρότερη


Πίνακας 2. Σχετική ανοχή σποροφύτων σε ασθένειες του εδάφους (Verticillium, Armillaria, Phytopthora).
* Μεγαλύτερη, **** Μικρότερη

Πίνακας 3. Σχετική αντοχή στην αλατότητα (του εδάφους).
* Μεγαλύτερη, **** Μικρότερη
Πίνακας 4. Σχετική αποτελεσματικότητα απορρόφησης ιχνοστοιχείων.
* Μεγαλύτερη, **** Μικρότερη
Πίνακας 5. Επίδραση του υποκειμένου στην αθροιστική παραγωγικότητα ξηρών κελυφωτών φιστικιών με κέλυφος και ανοιχτών.  * οι αριθμοί της ίδιας γραμμής που συνοδεύονται από ένα γράμμα (a, b, c) είναι διαφέρουν μεταξύ τους (στατιστικά σημαντική διαφορά). Η απουσία γράμματος σημa;iνει ότι δεν υπάρχει διαφορά. Από την 3η σειρά και μετά δίνεται η συνολική παραγωγή 1989 έως 2001 σε libres/acre για 112 θηλυκα δένδρα ανά acre. (1libr=0,45359 kg και 1 acre = 4,047 στρέμματα, 1lb/acre= 0,112 kg/στρ, ενώ τα 112 θηλυκά δένδρα ανά acre αντιστοιχούν σε 27-28 δένδρα ανά στρέμμα. ΠΡΟΣΟΧΗ! το κόμμα δεν είναι υποδιαστολή αλλά διαχωριστικό χιλιάδων, δηλαδή 15.258 lbs/acre το UCB1 στο Kern = 1.708,896 κιλά ανά στρέμμα τα 13 χρόνια = 131 κιλά/στρέμμα/έτος
Πίνακας 6. Σχετική ταξινόμηση των υποκειμένων με βάση την παραγωγή των δένδρων Kerman που εμβολιάστηκαν σε αυτά. * Μεγαλύτερη, **** Μικρότερη
Πίνακας 7. Ανθεκτικότητα (αντοχή ή/και ανοχή) των υποκειμένων στους διάφορους περιοριστικούς παράγοντες που εξετάστηκαν στα πειράματα από το 1989 έως το 2002 στην κοιλάδα San Joaquin. Ταξινόμηση από το καλύτερο (1) στο χειρότερο (4).

-----------------------------------------------
Βοτανική ταξινόμηση των ειδών του γένους Pistacia
Στη σελίδα της Wikipedia με τίτλο Pistacia μπορεί κανείς να δει τα είδη του γένους Pistacia, μεταξύ των οποίων και αυτά που παρουσιάσαμε παραπάνω ως υποκείμενα εμβολιασμού της ήμερησ φιστικιας. Το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την καλλιέργεια της φιστικιάς, λέει ο Moshe Inbar (1) στην εισαγωγή του άρθρου του, δημιουργεί την ανάγκη εύρεσης ζωηρών υποκειμένων από τα άγρια είδη του γένους (Pistacia L.). Συνεπώς η ταυτοποίηση και διατήρηση άγριων ειδών Pistacia και των υβριδίων της απέκτησε ενδιαφέρον και έτσι δημιουργήθηκαν σημαντικές συλλογές γενετικού υλικού (Sheiban, 1995; Golan-Goldhirsh & Kostiukovsky, 1998).

Ο κ. Μπρουσοβάνας (1986) αναφέρει ως υποκείμενα της ήμερης φιστικιάς τα είδη terebinthus, palaestinia, atlantica (ΗΠΑ) και khinjuk (Τουρκία). Πιο πρόσφατα, οι Ισπανοί συγγραφείς, María del Carmen Gijón και άλλοι (2010)  υποστηρίζουν ότι στην πράξη οι ήμερες ποικιλίες φιστικιάς (P. vera) εμβολιάζονται σε υποκείμενα των άγριων ειδών:

1) Pistacia integerrima L.,  (περιγραφή)
2) Pistacia atlantica Desf.,  
3) Pistacia terebinthus L.
4) Pistacia vera L. 

Οι M. Gsfendiyaroglu and E. Özeker (????) (3) υποστηρίζουν ότι έχει αναφερθεί ότι όλα τα είδη του γένους Pistacia και τα υβρίδιά τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκείμενα στην καλλιέργεια της ήμερης φιστικιάς και παραπέμπουν στην εργασία των Özbek and Ayfer, (1959) (4)

Οι σχέσεις μεταξύ αυτών των ειδών του γένους Pistacia δεν είναι ξεκάθαρες. Ο Moshe Inbar (1) υποστηρίζει ότι λόγω λαθών ονοματολογίας, πολυμορφισμού, και της παρουσίας υβριδίων, η ταξινόμηση του γένους Pistacia δεν είναι ξεκάθαρη. Ο ίδιος συγγραφέας λέει ότι, μετά την μονογραφία του Zohary (1952), πολλές μέθοδοι χρησιμοποιήθηκαν για την ταυτοποίηση των ειδών του γένους Pistacia και για την εύρεση των φυλογενετικών σχέσεων. Οι μέθοδοι αυτές περιλαμβάνουν  μορφολογικές, ανατομικές, κυτολογικές, palynological, φυσιολογικές και μοριακές αναλύσεις (Zohary, 1952; Grundwag & Werker, 1976; Parfitt & Badenes, 1997; Kafkas & al., 2002; Katsiotis & al., 2003; Golan-Goldhirsh & al. 2004; Ahmad & al., 2005). Παρόλα αυτά υπάρχει ακόμα σύγχιιση και διαφωνία για την ταξινόμηση των ειδών σε όλα τα επίπεδα.
Βασιζόμενος σε μορφολογικά χαρακτηριστικά ο Zohary (1952) διαίρεσε το γένος Pistacia σε τέσσερα μέρη (sections):
1) Lentiscella (είδη του Νέου Κόσμου),
2) Lentiscus (αειθαλή),
3) Butmela (P. atlantica Desf.)
4) Terebinthus (P. chinensis Bunge, P.khinjuk Stocks, P. palaestina Bois., P. terebinthus L., P.vera L.).
Η τελευταία ομάδα περιλαμβάνει φυλλοβόλα δένδρα χωρίς πτερυγωτό μισχο στο ακραίο φυλλάριο του σύνθετου φύλλου και με καρπούς (δρύπη) με σκληρό ενδοκάρπιο. Λόγω του πτερυγωτού μίσχου η P. atlantica τοποθετήθηκε στην ξεχωριστή ομάδα Butmela (Zohary, 1952). Αυτή η πρώτη ταξινόμηση από τον Zohary αμφισβητήθηκε από σύγχρονες μοριακές αναλύσεις. Οι Parfitt & Badenes (1997) αναγνώρισαν δύο ομάδες:
1) “Lentiscus” (P. lentiscus L., P. mexicana Kunth, P. texana Swingle, P. weinmannifolia Poisson)
2) ένα μόνοφυλετικό γκρούπ (“Terebinthus”) που αποτελείται από άλλα είδη.
Οι Golan-Goldhirsh & al. (2004) τοποθέτησαν την P. atlantica σε μία ξεχωριστή, ακόμα αμφισβητούμενη, θέση.

Οι Kafkas & Perl-Treves (2002) εμφανίστηκαν με δύο διαφορετικές υποδιαιρέσεις. Η  μία περιλαμβάνει τα μεγάλα, (μονόκορμα) δένδρα (P. atlantica, P. eurycarpa, P. integerrima, P. khinjuk, P.vera), και η άλλη αποτελέιται από τους θάμνους και μικρά δένδρα (P. lentiscus, P. mexicana, P. palaestina, P.texana, P. terebinthus).

Ο συγγραφέας, Moshe Inbar, χρησιμοποιώντας ως κριτήριο τα είδη αφίδων που σχηματίζουν κουκούλι (gal) στα άγρια είδη του γένους Pistacia κατέληξε στις συσχετίσεις των ειδών που φαίνονται στην εικόνα 1, παρακάτω.
Τα αποτελέσματα συμφωνούν με αυτά άλλων ερευνητών ως προς την ομοιότητα μεταξύ των ειδών P. texana and P. mexicana ; P. atlantica and P. mutica ; και των P. palaestina και P. terebinthus (Parfitt & Badenes, 1997; Kafkas & Perl-Treves, 2002; Golan-Goldhirsh & al., 2004). Η ευρωπαϊκή P. terebinthus έχει τα ίδια είδη αφίδων (με εξαίρεση Geoica) όπως και η P. palaestina. Αυτό δείχνει ότι σε ότι αφορά τα είδη αφίδων, P. terebinthus και P. palaestina είναι πολύ όμοια φυτά ξενιστές, όπως δείχνουν και οι μελέτες ταξινόμησης.

Σημειώνεται ότι οι ερευνητές παραξενέυτηκαν από την σχέση της τερεβιθιάς με την palaestina και την kishouk.



1) Moshe Inbar, 2008. Systematics of Pistacia: Insights from specialist parasitic aphids. TAXON 57 (1) • February 2008: 238–242
2) María del Carmen Gijón, Carmen Gimenez, David Perez-López, Julián Guerrero, Jose Francisco Couceiro and Alfonso Moriana, 2010, Rootstock influences the response of pistachio (Pistacia vera L. cv. Kerman) to water stress and rehydration. Scientia Horticulturae, Volume 125, Issue 4, 26 July 2010, Pages 666-671 (Abstract)
3)  M. Isfendiyaroglu and E. Özeker (2002). The relations between phenolic compounds and seed dormancy in Pistacia spp.(pdf)
4)
5) Hassan Abu-Qaoud, 2007. Effect of Scarification, Gibberellic acid and Stratification on Seed Germination of Three Pistacia Species. An - Najah Univ. J. Res. (N. Sc.) Vol. 21, 2007. (pdf)
6) Louise Ferguson, Blake Sanden, Steve Grattan, Lynn Epstein, and Bill Krueger, 2005. Pistachio Production Manual, Fourth Edition 2005, Chapter 8: Pistachio rootstocks. (pdf αγγλικά)
7) F.J. Vargas, M.A. Romero and J. Clavé, (?????). Trialling of pistachio rootstocks in nursery. (pdf αγγλικά).